SZCZYTY TATR I LUDZIE

Ivan Bohuš sen. (27. listopada 1924 Dechtáre), słowacki historyk zajmujący się głównie dziejami poznawania Tatr i regionu podtatrzańskiego, publicysta. Od 1942 roku pracownik zarządu Uzdrowiska Stary Smokowiec, w latach 1949–57 dyrektor Muzeum Tatrzańskiego w Popradzie, założyciel Muzeum TANAPu w Tatrzańskiej Łomnicy (1957) i do 1968 roku jego kierownik. Po zmianach organizacyjnych do 1984 roku pracownik naukowy – historyk pełniący równocześnie obowiązki kierownika Działu Nauk Społecznych Stacji Naukowej i Muzeum TANAPu. Po przejściu na emeryturę kontynuuje działalność publikacyjną.

Tatry zaczął poznawać już od dzieciństwa jako turysta, narciarz i wspinacz. Od 1942 roku górski ratownik ochotnik, od 1945 roku sekretarz pogotowia górskiego (Záchranného zboru) KSTL w Starym Smokowcu, inicjator powołania zawodowej Tatranskej horskej služby (1950). Po wypadku, który uniemożliwił mu działalność sportową, zaczął czynnie działać na polu popularyzowania historii tatrzańskiej.

W latach 1946–48 redaktor programów tatrzańskich współpracujący z radiem Czechosłowackim w Koszycach. W 1952 r. założyciel a do 1955 roku redaktor „Biuletynu Muzeum Tatrzańskiego”, w latach 1952–60 członek prezydium Związku Muzeów Słowackich, w latach 1957–59 redaktor ogólnosłowackiego periodyku „Muzeum” wydawanego w Bratyslawie.
Za działalność muzeologiczną był wielokrotnie nagradzany przez liczne instytucje –od lokalnych i regionalnymi począwszy, aż po wyróżnienia Ministerstwa Kultury w Pradze i Związku Muzeów Słowackich w Bratysławie. 

Do najbardziej znanych jego publikacji książkowych należą: Potulky po Tatrách (1962), Vysoké Tatry 1945–1961, bibliografia (1964), Krásy Tatier (1969), Vysoké Tatry 1919–1944, bibliografia (1973), Tatranský kaleidoskop (1977), Osudy tatranských osád (1982), Tatry očami Buchholtzovcov (1988), Szontaghovci a Vysoké Tatry (1994), Od A po Z o názvoch Vysokých Tatier (1996), Osudy Štrbského Plesa v zrkadle dejín 1872–2002 (2002), Rozprávanie o názvoch a prvých výstupoch na tatranské vrcholy (2003), Od ohnísk a kolíb po tatranské osady (2004), Tatranské doliny v zrkadlení času (2005), Na každom kroku kameň (1966, 2006, 2012), Premeny tatranských osád (2008), Tatranské štíty a ľudia (2010). We współautorstwie z synem Ivanem wyszły książki Štefan Zamkovský a Vysoké Tatry (2011) oraz J. G. Rainer a Vysoké Tatry (2012).

Raporty z wyników badań poszczególnych tematów jego głównej pracy naukowej Historia lasów i leśnictwa na terenie TANAPu złożone są w bibliotece Stacji Naukowej i Muzeum TANAP-u.
Za badania i publikację naukową o historii powstania narodowego przeciw okupacji hitlerowskiej w Tatrach Wysokich dwukrotnie uzyskał odznaczenia z okazji rocznic Słowackiego Powstania Narodowego (SNP); za twórczość literacką otrzymał od Macierzy Słowackiej (MS) Odznaczenie Ľudovíta V. Riznera. W 2000 roku do Instytutu Bibliograficznego MS przekazał rękopis adnotowanej bibliografii literatury tatrzańskiej od czasów najstarszych aż do końca 1918 r. z przeznaczeniem do wydania książkowego i cyfrowego. 

Ivan Bohuš sen. jest pierwszym Członkiem Honorowym Spiskiego Towarzystwa Historycznego (Spišský dejepisný spolok), w 2000 r. został pierwszym laureatem Nagrody Miasta Wysokie Tatry za dorobek życia, w 2005 r. – pierwszym laureatem Nagrody MUDr. Mikuláša Szontagha za całokształt działalności dla Tatr Wysokich. Nagrodę Państwową, którą przyznała mu w 1974 roku Słowacka Akademia Nauk nie mógł otrzymać z powodów politycznych – tzw. „złej opinii kadrowej”. W 2007 r. I. Bohuš st. jako pierwszy autor zagraniczny uzyskał Nagrodę Literacką im. Władysława Krygowskiego za 2005 rok przyznawaną przez komitet redakcyjny rocznika „Wierchy”. W 2011 roku został laureatem Nagrody Marszałka Województwa Preszowskiego za całokształt twórczości.
I. Bohuš sen. otrzymał Złotą i Honorową Oznakę Górskiego Pogotowia Ratunkowego (Horská služba); jest pierwszym laureatem wyróżnienia „Za zasługi w ratownictwie górskim”.

 NA SKLADE